Монгол бичгээ сэргээх

[tigin]

[Almas]

ВИМО дээр ярилцсан сэтгэгдлүүдийг энд авчрав...

2: Туук
Дэмжиж байна. Бэрхшээлгүй юм гэж байхгүй. Гэхдээ алсын зорилготой үе шаттайгаар тасралтгүй явбал бүтнэ.

2008 оны 06-р сарын 09 18:45

3: Алмас★Ωℜℑ™
Хүмүүсд ер нь Монгол үсгээ сэргээх талаар бодож явдаг, тэгж хийвэл болно гэсэн санаа оноо байдаг л байх даа... Бусадтайгаа хуваалцвал...
Бас тэгээд маргааш маргааш, болно тэхдээ дараа болъё гээд явбал миний Англи хэл сурдаг шиг юм болох байхаа. Яг одооноос л олон хүн дэмжээд хийгээд явбал. Ер нь Сонгууль далимдуулж олон юм засагдаж янзлагддаг юм чинь энийг бас нэр дэвшигчдээр амлуулаад авчихвал... Хүмүүс ямар ч байсан дэмжиж байгаа эсэхээ мэдэгдээд байгаарай энд сэтгэгдлээр.

2008 оны 06-р сарын 09 18:47

4: Алмас★Ωℜℑ™
Аа тийм бас тулгарч болох асуудлууд болоод яаж шийдэх талаар ярилцаж байхад илүүдэхгүй байх даа тээ?

2008 оны 06-р сарын 09 18:58

5: 토야
за би ч монгол бичиг ч үгүй крилл ч үгүй хүндээ
нэг үээр хэлбэл монгол бичиг нэгдүгээр ангид зааж байсан тэгээд монгол бичгээ олигтой сураагүй байсан чинь крилл үсэг заасан. харин крилл монгол хэлээ заахад нь би дүрмийг нь сураагүй юмуу, эсүл зааж өгөөгүй юмуу албан бичиг бичих гэж их л зүдэрдэг хүн дээ.

мэдээж монгол бичгээ дэмжинэ шүү дэмжинэ

2008 оны 06-р сарын 09 21:13

6: 【ツ】
Зээ алда биэ мину энэ асагуудал ыг загуун хуби дэмэжих бүлгээ..
гээл Монгол бичгээрээ бичдэг бол ч..
Энэ хэл судлаач эрдэмтэн мэргид маань эхлээд Монгол бичигийхээ дүрмийг засаж сайжруулах хэрэгтэй болов уу гэж бодохын. Ялангуяа одоо цагт гадаад үгийг маш ихээр хэрэглэх болсон. гэтэл монгол бичгээр гадаад үгийг бичнэ гэдэг. ээ дээ яривагтай даа. жаахан хилбаршуулаад өгчүүл ч.. Түүнээс яг одоо байгаа дүрэмээр бол 10 хүн суулгаад "аккумулятор" гэдэг үгийг бичүүлбэл 10 өөр янзаар бичих байх.
Тэгээд "Хүмүүн бичиг" сониныг сэргээ. Алсдаа бүх сонин хэвлэл уйгаржин бичигтэй болохын эхлэл тэр болог. хурай хурай..
Дэмжинээ дэмжинэ. гарын үсэг, хурууний хээ, цээж зураг юу хэрэгтэй бүгдий нь аваарай xP

2008 оны 06-р сарын 10 10:35

7: Garvaa
Demjij baina, saihan sanaachlaga gargaj baigaan bn, gehdee medeej ene ajild hel shinjeech erdemted geed l humuusiin sanaa onoo demjleg neleen unetei huvi nemer boloh baih.

2008 оны 06-р сарын 15 00:35

8: tuvshin
Mongol bichigeer gadaad ugiig bichih hundreltei gedegt bi sanal niilehgui baina.
Gadaad ugiin buh avianuudiig temdegleh useguud ni mongol bichigt tus tusdaan
bii shu de.
Yor ni bol mongol bichigt baga zeregiin oorchilolt saijiruulalt hiichih yum bol
hereglehed yamar ch asuudal garahgui. Ene talaar bi daraah sanaliig devshuulj
baina. Hel bichigiin erdemten, bagsh nar anhaaraldaan avah bolov u.

1. Zarim usegiig yalgavartai bichih. d, t -usegiig ugiin ehen dund yalgaj bichivel zugeer, mon urtatgal ga, ge -iig duudagdah ga, ge -ees yalgaj bichih tuhailbail hagan gej
bichihed ga uyeiin 2 dusaliig zuraas bolgoh geh met ingej yalgaj bichih ni unshihad
dohom bolno.

2. Zarim ertnii bichilgetei ugesiig yariachilj bichih. menehei - melehei, yambar -
yamar geh met. Edgeer ugiig odoo ovor mongold yariachilj bichideg bolson baina le, getel manaid jishee ni "humuun bichig" sonind ertnii helbereer ni bichiseer baigaa
haragddag.

3. Nutagiin ayalguugaan dagaj bichih. halha ayalguugaar bol gulir - guril, setsen -
tsetsen geh meteer oorsdiin ayalguugaar bichne. Zaaval busad nutgiin ayalguunii
bichilgeer bichih shaardlagagui.

2008 оны 06-р сарын 16 00:32

9: 【ツ】
түвшин минь эхлээд ойлгож умшвал.. би тэр гадаад үг бичих авианууд байхгүй гэж хэлээгүй биддээ? Яг чиний бичсэн сайжруулах, өөрчлөх, хилбаршуулах тухай бичсэн ухаантай уг нь. Харин гадаад үгнээс бусды нь аргалаад биччээд байдаг болохоороо өнгөц харсанаа хүлээн зөвшөөрье.
Чиний зөв өө. зөвхөн гадаад үг гэлтгүй нийтэд нь хялбаршуулмаар юм байна..

2008 оны 06-р сарын 17 18:06[/quote]

Бас нэгэн ярилцлага.

29: tuvshin

Minii huvid bid classical, traditional eneter gemeergui l baina.
Bid yagaad undesnii bichigeen huuchin, ulamjlalt, ertnii gej ontsgoilon nerleh yostoi
gej?
Zugeer l mongolian gej yaviy l da, kril bichigiig harin mongolian geed haalt
dotor (cryllic) harin bidnii undesnii bichig bol zugeer mongolian gej baival zugeer
yum.

2008 оны 06-р сарын 15 00:28

30: Алмас★Ωℜℑ™
Төвшин: Тэгэхийн тулд бид Монгол бичгээ төрийн бичиг болгох хэрэгтэй байх! Ер нь одоо л энэ ажлыг тууштай тэмцэж хийхгүй бол хэзээ ч хийгдэхгүй байх даа

2008 оны 06-р сарын 15 12:32

31: otogo
Монгол бичигрүү буцаж орно гэдэг худлаа байх аа. Мэдээж өвөр Монголчууд ашиглаад болоод байгаа болохоор бүтэшгүй зүйл бол биш байх. Гэхдээ алдах юм юу байна олох юм юу байна гэдэгийг их нарийн бодох хэрэгтэй болов уу. Би бол алдах нь илүү гэж боддог. Мөн орчин цагийн Монгол хэлэнд крилл үсэг илүү тохирсон юм шиг.

2008 оны 06-р сарын 15 21:51

33: tuvshin
Mongol bichigiig heregleed bidend aldah yum yoroosoon baihgui, eh hel bichigeen
hereglelee geed bid yu aldah yostoi gej? harin ch bid setgelgeenii huvid tusgaar
togtnoson gedegeen batalj omogshij yavah bolno.
Zarim humuuus orchin tsagiin mongol helend tohirohgui gej yarih yum, ene bol tun
yavtsuu oilgolt, ted zugeer l mongol bichigeer bichisen ter chigeer ni yarih bolno gej
oilgodog, genen ch gemeer. Angliar yag ter bichisen chigeer ni yarina gedegtei l
adilhan.

2008 оны 06-р сарын 16 07:07

35: temka
gehdee mongol bichig bol mongol hunii baharhah uw soyoliin neg gej bodoj bna
herew chadwal mongol bichgee dahin sergeej heregleh ni deer bhaa ghdee tehiin tuld buh nom surah bichgee dahin huwruuleh shaardlagatai bolno
bas mongol bichig mdhgui humuus uchnuun bga ter humuus ch gsn ahin surah gej buun asuudal boloh bh
yamar ch gsn mongol bichgee dahin sergeeh ni sain asuudal ch 現実は難しいと思う (үнэндээ бол хэцүү гэж бодож байна.)

2008 оны 06-р сарын 16 19:05

36: Алмас★Ωℜℑ™
2-3 жилийн дотор хэдэн үсэг цээжлээд уншиж бичдэг болохгүй дүнкүү хүн Монголд байхгүй байхаа. Бид чинь генний ард түмэн. Ямар нэг шинэ хэл үзэх байгаа биш. Хуучин үсгээ л сэргээж байгаа шүү дээ.

Номны хувьд заавал тэгж шинээр хэвлүүлэх албагүй шүү дээ.
Монгол бичгээ төрийн бичгээ болгоод, цаашид шинээр хэвлэгдэх ном сэтгүүл, ТВ-ээ Монгол бичгээрээ болгочиход цаашдаа аажимдаа Монгол бичиг рүүгээ ороод крилл хаягдаад явна. Гэхдээ крилл үсгийг бүүр хаяж огт болохгүй гэж боддог. Тийм болохоор дунд сургуулийн сурах бичгүүдийг харин агуулга, бичиг юутай хийтээ нь шинэчлээд Монгол бичигт оруулах хэрэгтэй. Тэгээд 5-р аргиас нь крилл үсэг давхар заах хэрэгтэй байх. Харин крилл бичгийн дүрэм огт хэрэггүй. Уншаад ойлгодог байхад л болоошд. Хуучин номнуудыг уншихын тулд. Тэгээд 6-р ангиас нь латин үсэг, англи хэл үзээд явахад болно шүү дээ. юу гэж бодож байна? [/quote]

Дээрхийн үргэлжлэл:

otogo
Үгүйсгэл: Би өөрөө энэ сэдэвээр судалгаа хийж байсангүй, хийсэн хүмүүстэй нь ярилцаж эсвэл дүгнэлтийг нь уншиж байсангүй. Тэгэхээр түүхий дутмаг юм ярьж магадгүй юм, мэддэг чадддаг хүмүүс нь залруулж өгвөл гялайх болно. Мөн Монгол бичигрүү шилжих нь ийм ийм учраас зохистой гээд харуулаад өгвөл санаагаа өөрчлөхөд бэлэн байна.
Тэр болтол..
Юуны өмнө хэрвээ бид өнөөг хүртэл (сонгодог, уламжлалт, Уйгаржин) Монгол бичигээ ашиглаж байсан бол би өнөөдөр Монгол бичиг орчин цагийн Монгол хэлэнд таарахгүй байна, сольё гэсэн юм ярихгүй байсан. Харин энэ нь солиод 60н жил болчихсон өнөөдөр буцааж солих нь зүйтэй юу гэдэгээс арай өөр асуудал болов уу. Аль алинд нь хэт их зардалаар хэт бага давуу тал авч ирэх юм шиг санагдаж байна (Судалгаагаар ийм биш гэж батлагдвал өөр хэрэг).

Энд хэл, бичиг, үсэг гэсэн ойлголтуудыг ялгаж салгаж үзэх нь чухал болов уу. Түвшин Монгол бичигрүү шилжсэнээр "bid setgelgeenii huvid tusgaar togtnoson gedegeen batalj omogshij yavah bolno." гэсэн байна. Миний бодолоор, зөвхөн Монгол гэлтгүй, аливаа үндэстэний соёл, сэтгэлгээ нь тэдний _хэл_тэй салшгүй холбоотой болохоос бичигтэй нь төдийлөн хамааралгүй болов уу. Монголчууд бид 1204 оны үеээс Уйгаржин үсэг ашиглаж эхэлсэн гэдэг. Тэр болтол Монгол сэтгэлгээ гэдэг юм огт байгаагүй болж таарах уу?

Тэрнээс өмнө ч хойно ч бусад бичиг ашиглан Монгол хэлээ галиглан бичиж байсан түүхэн баримт олон бий. "Монголын нууц товчоо" гэхэд Хятад үсэгээр галиглан бичсэн (Хятад хэл дээр биш!) хувь л олдсон байгаа. Тэглээ гээд энэ номны ач холбогдол багасаж, агуулга нь өөрчлөгдөөгүй биз дээ?

Бүр цаашилбал, Монгол бичиг л гэнэ, гэтэл үнэндээ үсэгийг нь бол бид өөрсдөө зохиосон ч биш, дээр хэлсэнчилэн, Уйгаруудаас авсан биз дээ? Уйгарууд нь одоогийн Узбекстаны нутагт амьдарч байсан Иран гаралтай Сугт хүмүүсээс авсан байгаа юм (гэхдээ Уйгарууд өөрсдөө одоо хэрэглэхээ байсан). Хэдэн жил ашиглахаар бичиг үсэг манайх болдог юм бэ? Хүний тоо ярьвал (орчин цагийн өвөр Монголчуудыг тоололгүйгээр) өнөөг хүртэл хорвоогийн тоос хөдөлгөсөн нийт Монгол бичигээр бичиж чаддаг (байсан) Mонгол хүний тооноос крилл үсэг дээр суурилсан бичигээр бичиж чаддаг Mонгол хүний тоо нь илүү болов уу гэж таамаглаж байна. Ном, бичиг баримт лав крилл нь илүү. Цаг хугацаа цорын ганц хэмжүүр юм гэж үү?

Бас Монгол бичигрүү шилжсэнээр алдах юм ерөөсөө байхгүй гэсэн байна. Миний бодлоор маш их энерги дэмий үрэх юм шиг. Бүхэл бүтэн улсын бичигийг солино гэдэг амаргүй асуудал. Зөвхөн мөнгөн зардал төдийгүй хүн хүч цаг хугацаа их шаардагдана. Энэ бүхнээ одоо байгаа боловсролын системээ сайжруулахад зарцуулсан нь хамаагүй үр тустай мэт. Бидэнд хийх юм, хийх хэрэгтэй юм их байна.

Дээрээс нь Монгол бичигрүү орлоо гээд крилл бичиг үзэхээ байна гэсэн үг биш. Тэгж хоёр зардал гаргаж байсанаас хоёрдогч хэл сайн заасан илүү Монгол улсын ирээдүйд хэрэгтэй санагдана.

Хамгийн сүүлийн өгүүлбэр миний Монгол бичиг орчин цагын Монгол хэлэнд зохицоогүй мэт гэдэгтэй холбоотой юм. Надад лав Монгол бичиг сурахад гадаад хэл сурч байгаа юм шиг хэцүү байсан. Миний үеийнхэнээс сурч чадсан хүн их ховор. (Нилээд хэдэн жилийн дараа бага ангийнханд заах туршлага явуулсан, харин яагаад бүтэлгүй болсон шалтгааныг нь мэдэхгүй юм.) Мэдээжийн хэрэг ярианы хэл бичигийн хэл хоёр өөр байж болдог гэдэгийг мэдэлгүй яахав. Аль аль нь үргэлж өөрчлөгдөж байдаг зүйлс. (Францууд шиг тусгай академи байгуулаад хяналт тавиад явбал бичигийн хэл бол тодорхой хэмжээгээр хяналт тавих боломжтой. Нөгөө талаас Хуучин Англи хэл мэтийг харвал үсэг нь хүртэл өөрчлөгдсөн байх жишээтэй) Харин энэ нь хүчээр гэнэт холдуулах нь зохимжтой юу үгүй юу гэдэгээс өөр асуудал болов уу. Ойртуулах гэсэн оролдлого гэвэл тод үсэг, тамга(?) үсэг байна.


Suren
1. Ямарваа нэгэн ард түмэн бичиг үсгээ хаанаас авсан нь чухал биш байх. Монголчууд бичиг үсгээ уйгаруудаас авсан ч өөрсдийн хэл хэрэгцээндээ тааруулаад он удаан жил хэрэглэвэл монгол бичиг гэж бүрэн дүүрэн хэлж болох мэт. Япон ханз үсгээ хятадааас авч хэрэглэсэнтэй адил болов уу.

2. Миний бодолоор аливаа үндэстний соёл, сэтгэлгээ нь тэдний хэлтэй ч бичигтэй ч зайлшгүй холбоотой. Жишээ нь япон хүмүүс ханз үсэг хэрэглэдэг болсоноос тэдний сэтгэлгээнд ч, хэлэнд нь ч өөрчлөлт орсон мэт санагддаг. Гэхдээ япон хэлний хувьд санагдах төдий бөгөөд энэ тухай ямарваа нэгэн судалгаа ном уншиж байгаагүй. Харин энд тэндээс уншаад хэл бичиг сэтгэлгээний тухай сонин бодууштай санагдсан зүйлээс хуваалцвал:

1) "Conversations with God" by Neale Donald Walsch:
　　 "Хүмүүс бүх мэдлэг нууцаа хэлэндээ тун зальжин аргаар шингээсэн байдаг. Жишээ нь evil гэдэг үгийг авч үзэе. Хойноос нь урагшаа уншвал live болно. Тэгэхээр эртний англи угсааны хүмүүс амьдралд харш бүхнийг “evil" гэж үзсэн хэрэг”
　　Хэрэв англи юмуу америкчууд үсгээ солиод кирилл болгочихвол иймэрхүү утга нь алдагдах мэт санагдана.

　　2)　Орос хэлний “благодарю” буюу баярлалаа, гялайлаа гэсэн утгатай үг “благо” + “дарю” 　буюу 　"сайн сайнхан” + "бэлэглэе" гэсэн утгатай. Тэгэхээр слав хүмүүс тус хүргэсний хариуд сайн сайхныг ерөөж байсан аж.

　　3) Монгол хэлний хувьд гэвэл монгол хэлний багшийнхаа дурдаж байсан жишээнээс иш татая:

　　　　Чилагу, чадал, чин, чанга, Чингис, чамбай, чийрэг - эдгээр үгнүүдийг монгол бичгээр бичвэл:
　　　　Чи-лагу, чи-дал, чи-н, чи-нга, Чи-нгис, чи-мбай, чи-хирэг гэж бичнэ.
　　　Эдгээр жишээнээс “чи” үндэс ямар утагатай болох нь ойлгомжтай бөгөөд Тэмүжинд ямар утга шингээж Чингис нэр өгсөн нь бодууштай. Тэгэхээр өвөг дээдсийн маань сэтгэлгээ ч гэсэн бичигт шингэсэн байгаа мэт надад санагдана. Өөр жишээ авъя:

　　Жирэмсэн, жирэм, жигүүртэн зэрэг үгийг монгол бичгээр
жи-рмүсүн, жи-рэм, жи-гүртэн гэж бичнэ.
　　Энэ “жи” гэсэн үндэсний утга нь харваас ойлгомжтой буюу “хоёр” гэсэн утгатай. Хосоор байдаг зүйл заасан ба монгол хэлэнд дээр үеэс хэрэглэгдэж байсан ихэнхи үг “жи” гэсэн үндэстэй байдаг.

　　Өөр жишээ гэвэл,
　　Хядах, хутга, хумс, хяргах, хязгаар зэрэг үгсийг монгол бичгээр хи-даху, хи-туга, хи-мусу, хи-ргаху, хи-загар гэж бичнэ. "хи" үндэсний утга эдгээр жишээнээс ерөнхийдөө ойлгомжтой байх.

　　Эдгээрээс жишээг хэн нотолж гаргасан юм гэвэл мэдээжийн хэрэг математикийн томъёо шиг баталж харуулах юм алга　надад алга. Гэхдээ л нэг л юм хэлээд байгаа мэт санагдана.

3. Монгол бичиг үрүү шилжинэ гэдэг асар их хөрөнгө мөнгө зарцуулах ажил. Отгоогийн хэлснээр одоогийн боловсролын системээ сайжруулахад гол анхаарлаа чиглүүлэх нь дээр гэдэгтэй санал нэг.

　" Монгол бичиг орчин цагын Монгол хэлэнд зохицоогүй мэт гэдэгтэй холбоотой юм. Надад лав Монгол бичиг сурахад гадаад хэл сурч байгаа юм шиг хэцүү байсан"

　　Гэдгийн хувьд яг энэ сэдвээр манай гэрийнхэн нэг удаа гал тогооны ширээ тойрч суугаад debate хийгээд　 teeth_smile　 эгч дүү бид хэд олонхи болж монгол бичиг хэрэггүй гээд, аав цөөнх болж эсэргүүцээд. Аргумент нь гэвэл “Хүн хамгийн анх, нас залууд сурсан юм нь амар байдаг. Өвөө чинь монгол бичигт түүртэж байгаагүй. Өвөр монгол хүмүүс ч мөнд адил сурч ядсан юм алга. Харин ч өвөр монголчууд маань кирил үсэг сурах гэж нэлээд зовдог. Энэ нь хүн нэг юмыг сурсаныхаа дараа түүнийгээ засч залруулахад асар их хөдөлмөр нерв зарцуулдагтай холбоотой. Нэг сурсан юмаа засч байснаас шинэ юм сурсан нь хамаагүй амар байдаг. Тиймээс анхнаасаа монгол бичиг сурсан хүүхдэд монгол бичиг л амар байна” мэтийн юм хэлж байсан санагдана.
Гэхдээ сүүлд нь бүгдээрээ санал нийлсэн нь гэвэл : бичиг үсгээ солиход эсвэл маш их хөрөнгө мөнгө, эсвэл бүх ард түмэн монгол бичгээ сэргээх чин хүсэл эрмэлзлэлтэй байх нь чухал. Харин одоогийн монголд аль аль нь алга тул бичиг солино гэдэг 非現実的 　биш 　буюу　амьдралд хэрэгжүүлэхэд хэцүү байх.


2008 оны 06-р сарын 16 22:54
Suren
ergej neg harsan chin eedermeer urt yum oruuljee ：）　
gehdee sedev sonirholtoi sanagdsan tul neg suultaar baahan yum bichchihlee


2008 оны 06-р сарын 16 23:48
otogo

Suren>
1. Энд бичиг, үсэг 2ийн ялгаа гарч байгаа болов уу. Цагаан толгой гэвэл ахиад тусдаа ойлголт гарч ирнэ.

2. Ханз үсэгнээс бол япон хүний сэтгэлгээ бол сайн мэдэхгүй юм, харин хэл зүйд бол өөрчлөлт орсон гэдэгтэй бол санал нэг байна. Харин чиний бусад жишээнүүдийг сайн ойлгосонгүй. Надад бол бүгд л бичиг үсэгтэй биш хэлтэй холбоотой санагдах юм. Үг, үгийн гарал ярьвал, угаасаа наад үгнүүдчинь бүгдээрээ хүмүүс бичиг үсэг хэрэглэж эхлэхээс өмнө байсан үгнүүд байлгүй дээ. Тэр үгийг яаж ямар үсэгээр галиглан бичих нь төдийлэн чухал биш санагдана.

2008 оны 06-р сарын 17 01:54
otogo
Нэг зүйл хэлэхэд, би Монгол бичиг заахыг тэр чигээр нь үгүйсгэж байгаа юм биш шүү. Энэ бол маргаад байх зүйл байхгүй болов уу.

2008 оны 06-р сарын 17 17:44
tuvshin
Suren ta mash zov yarij baina. Bidnii bosoo bichig bidnii hel bolood
setgelgeetei salash ugui holbootoi yum. Holbootoi baih ni arga ch
ugui yum da, mongol bichigiin tuuhiig hoovol 1204 onoos hol omno
ochih ni todorhoi baidag. Erdemted eniig hediin batalsan. XIII zuunii
hel ayalguu mongol bichigiin helenees zorj baidag ni mongol bichigiig
mongol heltenuud avch heregleed on udsaniig gerchildeg.
Tegeheer bid bichig usegtei bolood naad zah ni 1000 garui jil bolje.

Ene hugatsaand mongol bichigt saijiruulalt oorchiloltuud hiigdeseer
irsen bogood odoo bidnii uyed hurch irehed togs gej helj bolohoor
devshiltet avia zuin bichig bolj hogjison yum.

Kril bichigiig 1940-ood ond komunist orosuud bidend hucheer tulgaj
heregluulsen bogood mongol bichig uls toriin zolios bolj uguisgegdej
halagdsan bilee. Halah bolson undeslel ni feodaliin bichig gejee.
Uneheer horsoltoi. Tegeheer bid odoo ene kril bichigiig komunist
bichig gej halah tsag hediin bolson. 1990 ond bid kril bichigiig halj
huuhduudeen mongol bichigeer surgaj ehelsen ni zui yosonii uil
hereg baisan yum. Getel uuniig boliulah shiidver gargasan humuusiin
gaigaar bid odoo boltol kril bichigees salj chadahgui suuj baina.

Gevch odoo tsag aldalgui huuhduudeen undesnii bichigeer ni surgaj
ehlevel bid ene bichigeen sergeej chadna. Bidend odo 2 l zam baina
kril bichigiig halj undesnii bichigeen sergeej heregleh, esvel
undesnii bichigeen uurd orhij komunizmiin uldegdel kril bichigtei
uldeh.

2008 оны 06-р сарын 17 17:55
Алмас★Ωℜℑ™
Ямар ч гэсэн ингэж эсэргүүцэх хүн маш олон гарч ирнэ гэж бодож байсан чинь харин харьцангуй цөөхөн байгаад гайхаад л байгаа юм

http://blogmn.net/dusal дээр бас яг ижил сэдэв нээсэн юм. Илүү олон хүнд уншуулах зорилгоор. Бас л эсэргүүцэх хүн нь цөөхөн байв.

За тэгээд би чинийхэд хариулж мэтгэлмээр юмнууд бас байгаад байнаа.. Дээр заримд нь Сүрэн хариулсан тул илүүц гэж үзлээ.
Монгол бичгийг 2 дахь бичиг болгон сургана гэвэл бүтэхгүй л болов уу. Тэгж ярьсаар үзсээр бараг 15 жил болж байна. Гэтэл одоо ямар байна даа. Харин ч Монгол бичгээр уншиж чаддаг хүний тоо цөөрсөөр л байна...
Харин криллийг бол болно. Учир нь одоо байгаа номнуудыг уншихын тулд Монгол бичигтэй хүн ч заавал крилл бичиг сурах шаардлага гарна.

Мэдээж тодорхой хэмжээний зардал гарах нь гарах байх. Гэхдээ улсаас тэр бүхнийг гаргах нь юу л бол? Харин ч эсрэгээрээ бизнес ч болж мэднэ. Сүүлийн үед бараг жил болгон бага дунд ангиудын сурах бичгийг шинэчлэдэг болсон. Тэгэх бүрт тэр номыг бэлдэж хэвлээд зараад тэндээс улсад бараг ашигтай болж таардаг. Хүмүүс шинэ сурах бичиг худалдаж авах бага зэрэг хүндрэлтэй ч эхний удаад худалдаж авсан байхад дараа жилээс нь урьдных шиг дахиад л дамжуулаад л явна.
Ойролцоогоор 3 жил бэлтгэл тууштай хийчихвэл 2011 он гэхэд бараг шилжчих боломжтой болов уу. Энэ хугацаанд Их дээд сургуулиудын програмд оруулах, нийт хүмүүстээ Монгол бичиг сурахыг сануулах, заах г.м ажлыг хийгээд явахад 3 жилийн дараагаас ном хэвлэлүүдээ Монгол бичгээрээ гаргадаг болох боломжтой болчих байх.
Эдийн засгийн хувьд тодорхой зардал гарах ч өөрсдийн бичиг үсгийг сэргээх нь мөнгөөр хэмжигдэхгүй зүйл гэж нэг хүн хэлсэн. Мөн түүнээс өөрч ашигтай талууд зөндөө байгаа л даа.

Яагаад Монгол бичгийг сэргээх гээд байна вэ?

1. Мэдээж үндэсний үзэл, соёл заншил, бусдаас ялгарах онцлогоо харуулах. Түүхэнд Чингис хаан босоо үсгээр бичдэг байсан юм бол бид үнэхээр тэр хүмүүсийн үр сад уу? эсвэл Зөвхөн өвөр Монголчууд Хятадууд үр сад нь юм уу? гэдгийг бусдад ялгаж өгөхөд хэрэгтэй болов уу. Хятадууд Монголын болоод, Чингис хаантай холбоотой түүхийг гуйвуулахаар нэлээдгүй хөрөнгө зардаг байх. Түүнд бас том цохилт болох болов уу. Магадгүй тэд Монгол бичгийг өөрсөддөө харъяалуулан лицензжүүлэх гэж үзэхийг ч байг гэхгүй байх.
Мэдээж хэн нь удаан хэрэглэсэн тэр цаг хугацааны асуудал болов уу.

2. Авцалдаа муутай, ойлгомжгүй крилл бичгийн дүрмээс (крилл бичиг мэддэг гэх хүмүүсийн хэдэн хувь нь алдаагүй бичдэг юм бол? Миний бодлоор 50 ч хүрэхгүй байх.) Монгол бичгийн дүрэм хамаагүй хялбар бөгөөд ойлгомжтой. Крилл бичигтэй хүмүүс анх сурахад хэцүү мэт харагддаг үнэндээ бол гээгдэх эгшигийн, хатуу зөөлний тэмдэг энэ тэрийн дүрмээс авхуулаад хэрэггүй хүмүүсийн алддаг дүрмүүд ядаж байхгүй болно. Тэгэхээр нэг том дэвшил бол хэл бичгийн хялбар дүрэм, алдаагүй бичдэг болцгоох.

3. Компьютер дээр автоматаар алдаа засагч, хөрвүүлэгч, орчуулагч програмууд хийхэд Монгол бичиг нь крилл-ээс хэд дахин хялбар болгож өгнө. Үгийн бүтэц, дүрмүүдийн хувьд. Энэ дээр зөндөө удаан оролдож байгаа боловч хүндрэлтэй хэвээр л байгаа. Одоо болтол олигтой алдаа засдаг програм ч гараагүй л байна шүү дээ. Энд крилл бичгийн адармаатай дүрмүүдийн оронд Монгол бичиг байвал маш хялбархан болно. Цаашдаа автомат орчуулагч, хөрвүүлэгч програмууд гээд зөндөө асуудлууд байсаар байгаа.

4. Хэл яриа бичиг үсэг нь хүний сэтгэх чадвар хөгжихөд нөлөөлдөг байх. Монгол бичгээр уншиж, Монгол бичгээр сэтгэх нь системтэй, ямар нэгэн, учир нь сайн олддоггүй крилл үсгээс илүү болов уу. Сүрэн дээр хэлсэн жишээнүүд ч бас таалагдлаа. Бичиг үсгийг ч ингэж хүүхдүүдэд логиктой зааж өгвөл тэр хэмжээгээр юмыг холбон сэтгэх чадварт нь нөлөөлөх байх.

5. Цаашдаа мөн Монгол хэлний хувьд ч бичгээ дагаад илүү зөөлөрч ирэх байх гэж бодож байна. Япон хэл яах аргагүй сонголонтой сайхан байдаг, гэтэл одоогийн бидний Монгол хэлийг гадаадууд хэрэлдэж байна гэж сонсдог гэх...
Ер нь зөөлөн дөлгөөн ярилцсанаар хүмүүсийн хоорондын харилцаанд ч эерэг тал гарч ирэхийг үгүйсгэхгүй байх.

6. Монгол бичиг бол дэлхийн хамгийн хурдан бичлэгтэй бичиг. Ядаж ямар нэгэн юмыг гараар бичихдээ тодорхой хэмжээнд цаг алдахаа больно, ядаж над шиг лекц удаан бичиж хоцордог хүмүүст дөхөмтэй болно.

Энэ тэр гээд шилжихгүй үлдэхээсээ бичиг үсгээ сэргээсэн нь илүү ашигтай болох болов уу.

Тэгээд бид сэгсэрч биш дохиж уншдаг бичигтэй ард түмэн.

Монгол бичгийг сэргээж байснаас боловсролын системийг сайжруулъя гэдэг дээр: боловсролын системийг сайжруулахад мэдээж сурах бичгийг сайжруулах, багш боловсон хүчнийг шинээр бэлдэх шаардлагатай нь гарцаагүй. Тэгэхээр номоо ч, багшаа ч Монгол бичигтэй болгочихвол нэг сумаар 2 туулай буудаж байгаа хэрэг болох юм биш үү? Ном сурах бичиг нь хэвээрээ, багш нар нь бахь байдгаараа байвал юуг нь өөрчилж боловсролын системийг сайжруулах уу? Тэгэхээр нэг мөсөн л 2 туулай буудсан нь дээр мэт?

2008 оны 06-р с

[Almas]

Дээрхийн үргэлжлэл:

Мэдээж сэтгэлгээгээ хойч үедээ уламжлуулан үлдээхэд бол хэл хамгийн гол үүрэг гүйцэтгэнэ л дээ. Бичиг ч гэсэн ялгаагүй, миний бодолоор сэтгэлгээ, оюуны хураа үлдээх, тараах аргачлал. Энэ үүрэгээ л гүйцэтгэж чадаж байвал ямар үсэгээр бичих нь төдийлэн чухал биш санагдана.

2008 оны 06-р сарын 19 20:52
Suren
>otogo
миний бичсэнийг тоож хальт ч гэсэн унш л даа... (хэрүүл хийв ：Ｄ)

Хэл, бичиг хоёр нь сэтгэлгээнд нөлөөлдөг гэж хаана ч хэлээгүй, бичээгүй байна шдээ. Би ч гэсэн хэл тухайн ард түмний сэтгэлгээний илрэл гэж үздэг.
　Гаргах гэсэн ганц санаа нь ард түмний сэтгэлгээ нь хэлнээс гадна бичигт ч гэсэн тодорхой хэмжээгээр (тодорхой хэмжээгээр шүү)　илэрдэг гэж боддог, тэрийгээ л хэлсим. Мөн монгол хэлний хувьд монгол хэлний нарийн ширийнийг монгол бичиг кирилээс илүү гаргадаг байх гэж боддог.

　Бүр гайхаад бичсэнийгээ эргүүлж умшлаашд. Тэгсэн "аливаа ард түмний сэтгэлгээ, тухайн үеийн юмыг үзэх үзэл бичигт нь тодорхой байдлаар шингэсэн гэж боддог" гээд л дээр бичсэн байна. "Шингэсэн " гэдгийг "нөлөөлдөг" гэж ойлгож болку биздээ... харин ч эсрэгээр "илрэл" гэж ойлгомоор мэт...

2008 оны 06-р сарын 19 21:41
гоби
> otogo

би дахиад л ганцхан зүйл хэлэе. хөрөнгө мөнгө эдийн засаг нөөц бололцоогоор үнэлэгдэхгүй зүйлсийг тийм зүйлтэй холбож яриад хэрэггүй.

гэхдээ нэмж хэлэхэд удах тусам илүү зардал гарах болно эсвэл устах болно. чамд зориг дутаж байна. гачигдахаас айх сэтгэлгээг энд хутгах хэрэггүй л гэж бодогдож байна даа.

2008 оны 06-р сарын 19 23:01
otogo
Suren>
хэхэ хохо, уушиглаарай

гоби>
За тэгвэл амжилт хүсье. Би санаагаа хангалттай тайлбарласан гэж бодож байгаа тул нэмэх зүйл алга.

2008 оны 06-р сарын 21 19:32
tuvshin
otogo>

Tand yoroosoon undesnii uhamsar gej baidaggui yum u esvel
sotsialist niigemiin humuujileer tarhian ugaalgachihsan yum u?

Bidnii mongolchuud huchirheg idermeg yavsan uyedeen ene bosoo
bichigeen hereglej baisan yum, odoo hichneen doroitloo ch gesen
undesniiheen bichigiig hereglej yavah ni bidnii huvid ner toriin hereg
bolno.

Ta yamar bichig heregleh ni hamaagui, useg bichigiig setgelgeetei
nig ih holbood baih shaardlagagui geed baih shig baina. Alivaa uls
undestend ooriigoon hundetgeh uzel uhamsar gej baih yostoi.
Yalanguya aziin dorno dahinii soyol irgenshiltei uls undestenuudt
ulamjilalt soyoloon deedleh uhamsar iluu darhalagdsan baidag
yum. Harin bidnii mongolchuudiin tiim darhalaag ongorson sots
niigemiin uyed tun iheer doroituulsan. Uunii urshigaar tan shig
bodoltoi humuus tsoongui bii bolje.

1204 onii asuudiin tuhaid tand heden nom unshihiig zovloj baina.
Ts.Shagdarsuren. "Mongol useg zui" Ulaanbaatar. 1980.
G.Danzan. "Mongol useg zuin asuudluud" Ovor mongolin surgan
humuujilin hevlelin horoo. 2001.

Baigaliin shinjileliin hicheeluudiig yaj zaah ve gej baina.
Ene bol asuudalgui, hondlon bichideg tomionuudiig dagaad mongol
usegiig bas hondlon bichij bolno. Ene huvilbar ovor mongold
turshigdaad amjilttai bolson.

Etsest ni helehed bid kril bichigiig hereglesneer ovog deedseen ul
hundetgej baigaa hereg yum. Bid ene bosoo bichigeen zugeer
harsaar baigaad ugui hiilguulehiig husehgui l baina shu.


2008 оны 06-р сарын 21 22:00
otogo
tuvshin>
Наад номнуудын чинь тухай мэдээгүй юм байна, их баярлалаа. Чамд байдаг бол халит юун дээр үндэслээд тийм дүгнэлт гаргасаныг нь хэлээд өгч чадахгүй биз? Сонирхолтой санагдаад, даан ч наад номнууд чинь надад олдохгүй байж магад.

Босоо бичиг маань хэрэг гарвал хэвтэх юм байна тэ. Хэхэ, тэгвэл босоо (хааяа хэвтээ) бичиг маань гэж ярих нь зөв юм биш үү?

2008 оны 06-р сарын 22 06:2
Алмас★Ωℜℑ™
Өө миний оруулсан сэтгэгдэл алга байхын? уг нь бичиг үсэг сэтгэхүйд нөлөөлдөг гэсэн гаргалаа хийсэн байсан юм. Бичиг үсэг хэлэнд хэл нь сэтгэхүйд нөлөөлдөг гээд жишээ татаад бичсэн юм уг нь... За за ерөнхийдөө маш сайхан ярилцлаа. Отого тэгээд өөрөө бичиг үсгийн талаар заавал зөвхөн Монгол гэлтгүй, Япон хэлтэй юм чинь бичиг үсэг, хэл зүй, сэтгэхүйн холбооны талаар судлаад олоод уншвал зөндөө ном зохиол байгаа гэж бодож байна. Амжилт!

2008 оны 06-р сарын 22 07:51
otogo
Алмас★Ωℜℑ™>
Өө тийм үү? Сонин юм даа, уг нь арай ч анзааралгүй утгачихмааргүй юм (ойрд тэгтлээ уугаагүй , хаачсийн болдоо.

Анха, энэ талаар сонирхолтой юм гарч ирвэл хэлээрэй за. Би ч гэсэн хэлнэ.

2008 оны 06-р сарын 22 17:57
tuvshin
otogo>
Undeslelii n bi tovch bichisen. Gevch tanii huselteer G.Danzanii
"Mongol useg zuin asuudluud" nom dahi zarim zuilii ni siiruuley:
...<<Tatatunga>> -iin namtariin medeenii tus biyeiin aguulgaas
uzsen ch unen baidlaas gajisan zorchil madagtai zuil ih baidag.
Jisheelbel 1206 ond Chingisiin zarligaar <<Hoh devter>> bichij
baisan Shihihutugiig 1204 onoos say bichig sursan gehed
itgemeergui....
... bas jisheelbel uul namtart Chingis haan shuult hiihdeen uridaar
<<tamga ovorlon hamigashi echimui?>> gej todorhoi nerlen helj
baital zalgaad yariltsahdaan uuniig yund hereglehiig asuuj ogt
medehgui yumaar soniuchildag ni zorchiltei baina. Ter ch baitugai
Chingis haan tamgiin heregtseeg medehguigeer gardag ni ch shal
hudal yum... gejee.
Yor n "Yuan shi"-d temdeglesen tatatunga-iin namtart itgeed baih
shaardlagagui. Yuan shig hitad humuus bichisen yum. Hojimiin
mongol tuuhchid yuan shi-iin ene temdegleliig Chinges haan metiin
ner aldart humuusiin namtar tuuhend haldaaj bichihees zails hiij
baisan yum.

Baigaliin uhaanii hicheeliin asuudliig bi ovor mongolchuudaas lavlaj
uzle l de, ted hondlon tomionuudiig hondlonoor ni, mongol usegiig
bosoogoor ni bichij hevledeg bolson, uul ni hondlon bichih ni 1
heseg turshin hereglegdej baisan ni unen gej baina. Tomiog hondlon,
mongol usegiig bosoogoor oroh ni zai ezlehees bish oor asuudalgui
gej baina. Tegeheer bosoogoor orj hevlehed yahav heden tsaas iluu
zarna l biz. Ene bol tolgoi ovtgoh asuudal bish.

2008 оны 06-р сарын 22 18:45
Алмас★Ωℜℑ™
Отого: OK тэгье. Чи бас юм олж мэдвэл хэлээрэй Ер нь бол http://blogmn.net/dusal гээд блог дээр бас ярилцаж байгаа. Сонирхвол орж ирж бодлоо хуваалцаарай.

Төвшөө нээрээ тийм сурах бичгийн хуудас ч юмуу байвал сканнердаад тавьбал бас сонирхолтой санагдлаа. Хүмүүсийн нүдэнд харуулъя. Миний бодлоор тийм цаасны илүү гарах асуудал байхгүй л юм шиг санагдах юм?

[che]

Энэ ч бас л хэцүү юм болнодоо, одоо Монгол бичиг сайн мэдэх хүн хэр их бгаа билээ. Уулна бол анхнаасаа л шал дэмий сольсон юм. :(

[Almas]

Улс төрийн маш хүчтэй шалтгаантай байсан болохоор л сольсон хэрэг л дээ. Энэ байтугай олон сайхан ёс заншилаа алдаж гээсэн хүмүүс, тэр ч байтугай, Чингис хаан, өнгөрсөн түүхээ хүртэл сөхөх эрхгүй байсан нь саяхан.

Хэцүү гээд шантраад суувал амархан юм үгүй гэж нэг үг байдаг даа ;-)
Гарах ашигтай нь харьцуулахад тийм их хэцүү юм огт байхгүйээ. Дусал блогийн сүүлийн бичлэг дээр эмхтгээд оруулсан бичлэгийг уншаарай. Монгол бичгээ сэргээхийн ач холбогдол гээд...

[lordsky]

виста дээр монголоор бичихээр о,у гарахгүй ө,ү үсэг гараад байх юм. Жишээ нь "монгол" гэж бичихэд "мөнгөл /мүнгүл/" гэж гараад байх юм. Яаж "о,у" үсгийг гаргах вэ? туслаач

[Almas]

lordsky daraagiin udaa ingej olon gazar oruulahgui baihiig husye.

w usgeer o u-g gargana.

[tigin]

Ene odor bol Mongol undestenii huvid emgeneliin odor.
Yagaad??? Bid undestenii bichig soyoloon uguisguulj baiga odor. Bid ur huuhedeen bosoo bichigeereen surgaj ehleh yostoi atal yagaad oros bichigeer surgah yostoi ve??? Onoodor bidnii 60.000 garui urs hariin bichig usegt tailagdah bolj baina.

Mongol bichigiig 1-r angias ehlen ordog bolgoogui tsagt ene 9 sariin 1-nii odor Mongol undestenii huvid emgeneliin odor baisaar baih bolno.

[lfc_mugi1989]

genet mongol bichig surmaar sanagdchihlaa yahu?

[Almas]

http://mongol-bichig.com/ энд анхан шатны хичээл байна. Асуух юм гарвал асууж болно. Би бас оролдсоор байгаад овоо болчихоод байгаа

[lfc_mugi1989]

янз янзаар бичдэг үгийг нь нүдэлчихвэл ч дажгүй,,, цөөхөн л дүрэмтэй юм байна 10 жилдээ үнэн ойлгодоггүй байсан чинь ийм амархан байжээ гэж гайхав, энэнээс өөр монгол бичигийн хичээлтэй сайт байдаг юм болуу ?

[Almas]

Миний мэдэхээр байхгүй байх аа...

[XXman]

Сүүлийн үед цаг үеээ дагаад шууд монгол бичгээр бичдэг программ хангамжууд гарч ирж байгаад баяртай байгаа шүү. Шууд крилл бичгийн дүрмийг монгол бичгийн дүрэмд шилжүүлээд бичдэг нь гоё санагдсан хэхэ

[Almas]

Ямар програм тэр вэ?

[lfc_mugi1989]

нээрээ монголчууд яагаад програм гэж ганц м үсэгээр бичдэг болсон юм бэ?

[Зочин]

Оросууд л 2 үсэгтэй бичдэг. Бид Монгол учир. Англи үг нь program болохоор тэр юм болов уу даа. Тэгээд ч хэлэхдээ нэг л м үсэг хэлдэг болохоор тэр байх гэж тааж байна...